چشم انداز
اهداف توسعه گیاهان دارویی براساس سند چشم انداز بیست ساله کشور
براساس سند چشم انداز بیست ساله کشور در سال ۱۴۰۴ شمسی، جامعه ایرانی، باید جامعه ای باشد:
” برخوردار از سلامت، رفاه، امنیت غذایی، تأمین اجتماعی، فرصتهای برابر، توزیع مناسب درآمد، نهاد مستحکم خانواده به دور از فقر، فساد، تبعیض و بهره مند از محیط زیست مطلوب “
تحقق بخش قابل توجهی از این چشم انداز، مستلزم تدوین راهبردهای همه جانبه از جمله در مورد گیاهان دارویی و طب ایرانی است در راستای تهیه نقشه جامع تحقیقات کشور و در اجرای رهنمودهای مقام معظم رهبری تدوین سند راهبردی توسعه و فناوری گیاهان دارویی و طب ایرانی تدوین شده است. بر این اساس چشم انداز این حوزه شامل:
۱- ارتقاء سلامت و تأمین بهداشت غذایی کشور با بهره گیری از طب ایرانی
۲- توسعه کاشت، داشت و برداشت و صنعت فرآوری گیاهان دارویی در کشور
۳- ارتقاء بهره وری و اقتصاد گیاهان دارویی و داروهای طبیعی کشور
۴- بهبود کمی و کیفی فراورده های کشاورزی اعم از گیاه، دام، طیور و تامین امنیت غذایی با استفاده از گیاهان دارویی
۵- کسب مقام پیشتازی در منطقه در زمینه ارائه روشهای جایگزین درمانی
اهداف کلان و ماموریتها
۱- ارتقاء سطح سلامت و بهداشت کشور با استفاده از گیاهان و طب ایرانی
۲- افزایش تولید ثروت ملی و نیل به خودکفایی اقتصادی با رشد کلیه محصولات و دستاوردهای عرصه طب ایرانی و گیاهان دارویی
۳- شکوفایی و نوآوری همه جانبه کشور در عرصه سلامت با بهره گیری از سرمایه و منابع مادی و معنوی داخلی
۴- ارتقاء فرهنگ گیاه درمانی و طب ایرانی در کشور
۵- ارتقاء ایمنی، اثر بخشی و کیفیت طب ایرانی
۶- ساماندهی و مدیریت سیستم ها در کشور در زمینه گیاهان دارویی و طب ایرانی
۷- توسعه و ساماندهی پژوهش و آموزش طب ایرانی و گیاهان دارویی
۸- احراز جایگاه شایسته و دست یابی به سهم مناسبی از بازار جهانی گیاهان دارویی
۹- توسعه اشتغال و ایجاد فرصت های شغلی جدید
۱۰- توسعه پایدار توسعه گیاهان دارویی و صنایع فرآوری گیاهان دارویی
۱۱- ارتقاء سطح دانش و پژوهش و فناوری در راستای اهداف سند چشم انداز
۱۲- اشاعه فرهنگ نوآوری و افزایش قدرت رقابت در بخش کشاورزی و صنایع مربوطه
۱۳- حفاظت، احیاء و بهره برداری پایدار از گیاهان دارویی در عرصه های منابع طبیعی کشور
۱۴- اهلی کردن، کشت، اصلاح و تولید انبوه گیاهان دارویی بومی و اندمیک ایران برای تامین نیازهای داخلی و صادرات
۱۵- استفاده از فناوری های نوین برای بهبود کیفیت و فرآوری گیاهان دارویی
۱۶- تقویت و حمایت از کشت ارگانیک گیاهان دارویی
اهداف کمی
کوتاه مدت (پایان سال ۱۳۸۹)
۱- ساماندهی نظام مدیریت تحقیقات، آموزش و صنایع گیاهان دارویی و طب ایرانی
۲- بستر سازی و ظرفیت سازی در راستای توسعه گیاهان دارویی و طب ایرانی
۳- بستر سازی به منظور توسعه صادرات فرآورده های گیاهان دارویی
۴- بازنگری و تکمیل پروژه های نیمه تمام گیاهان دارویی و طب ایرانی
۵- دستیابی به قوانین پویا و کارآمد در زمینه گیاهان دارویی و طب ایرانی
۶- دستیابی به استانداردهای جهانی در زمینه جمع آوری، کشت و صنعت گیاهان دارویی
۷- شناخت ظرفیت ها موجود کشور در زمینه گیاهان دارویی و طب ایرانی
۸- استفاده از ظرفیت های موجود برای ایجاد و توسعه شبکه های ملی گیاهان دارویی و طب ایرانی
۹- شناخت ظرفیت های گیاهان دارویی و طب ایرانی در تولید فرآورده های دامی و مواد غذایی سالم
میان مدت (پایان برنامه پنجم)
۱- ارتقاء و توسعه سطح آموزش، کشت، پرورش و صنایع فراوری گیاهان دارویی
۲- بهبود نگرش جامعه در زمینه گیاهان دارویی و طب ایرانی
۳- بهبود وضعیت تحقیق و پژوهش در حوزه گیاهان دارویی و فرآورده های طبیعی
۴- افزایش سطح زیر کشت گیاهان دارویی تا بیش از ۱۰۰ هکتار تا پایان برنامه پنجم (براساس نیاز بازار و پتانسیل دارو زایی سرزمینها تا پایان برنامه در سطح ۶۰۰ هزار هکتار قابل افزایش است)
۵- افزایش گونه های دارویی بالای ۱۰۰۰ هکتار از ۶ گونه فعلی به ۲۰ گونه تا پایان برنامه
۶- تولید اقتصادی گونه های زراعی طی سالهای برنامه
۷- افزایش سم گیاهان دارویی در GDP به میزان ۱۰ برابر در طی سالهای برنامه ( ۱/۰ درصد به ۳ درصد )
۸- ایجاد اشتغال مولد برای بیش از صد هزار نفر
۹- رشد فرآوری و تولید داروهای گیاهی به میزان ۳۰ درصد در طی سالهای برنامه
۱۰- افزایش صادرات گیاهان دارویی و فرآورده های طبیعی با نرخ رشد ۳۰ درصد سالیانه
۱۱- افزایش تعداد موارد پژوهش و تحقیق در زمینه گیاهان دارویی و فراوردهای طبیعی با نرخ رشد ۲۰/۰ سالیانه
سیاست های راهبردی
الف- عمومی
۱- تشکیل کمیته های تخصصی ۸ گانه ستاد گیاهان دارویی و طب ایرانی به منظور اجرای اهداف کلان
۲- بررسی و تدوین قوانین مرتبط با گیاهان و طب ایرانی
۳- تدوین شاخصهای رشد و توسعه پایدار گیاهان دارویی در چارچوب اهداف و منافع ملی در تمایل با سیاستهای UNIDO,UNDP,FAO,WHO
۴- سازماندهی شبک تحقیقات گیاهان دارویی و طب ایرانی و ایجاد انسجام و همکاریهای مستمر و مؤثر میان کلیه موسسات و مراکز مرتبط با گیاهان دارویی و طب ایرانی.
۵- تدوین و اعلام لیست گیاهان دارویی و معطر کشور در تعامل با وزارت خانه ها و سازمانهای ذیربط و بازنگری علمی و فنی مستمر سالیانه و ادواری براساس نظر متخصصین
۶- ایجاد بانک اطلاعات گیاهان دارویی کشور به منظور ساماندهی نظام مدیریتی گیاهان دارویی
ب- کشاورزی و منابع طبیعی
۱- تدوین نظام جامع مدیریت کشت و بهره برداری گیاهان دارویی کشور
۲- تقویت شرکتهای دانش بنیان به منظور ظرفیت سازی برای توسعه پایدار گیاهان دارویی
۳- برنامه ریزی جهت افزایش سطح زیر کشت گیاهان دارویی
۴- تدوین برنامه جهت حمایت از کشت و اهلی کردن گونه های مهم دارویی و اقتصادی و گسترش کشت انبوه و زراعت گیاهان دارویی به منظور کاهش فشار به عرصه های جنگل و مرتع کشور و در جهت جلوگیری از انقراض گونه های اندمیک و بومی و تخریب اکوسیستم منابع طبیعی
۵- حمایت از شرکت های غیر دولتی، انجمن های علمی و شبکه های تولید و تحقیقاتی جهت افزایش تولید گیاهان دارویی
۶- برنامه ریزی جهت بهبود الگوی کشت گیاهان دارویی توسط معاونت های اجرایی وزارت جهاد کشاورزی و سایر سازمانها و نهادهای ذیربط براساس مزیت های نسبی تولید در رقابت جهانی
۷- برنامه ریزی به منظور استفاده از گیاهان دارویی در تولید مواد آفت گیاهی برای تولید محصولات ارگانیک
ت- توسعه اقتصادی و صادرات گیاهان دارویی و فرآورده های طبیعی
۱- ارائه برنامه مدون جهت تقویت بخش خصوصی و کاهش تصدی گری دولت
۲- تدوین قوانین و ضوابط جمع آوری، تولید، بسته بندی، فراوری و صادرات گیاهان دارویی
۳- استقرار نظام گواهی ملی در چارچوب مقررات جهانی بازار بین المللی
۴- هدایت تسهیلات بانکهای دولتی و خصوصی در جهت توسعه پایدار فعالیتهای گیاهان دارویی
۵- برنامه ریزی برای ایجاد شبکه های توزیع و عرضه محصولات گیاهان دارویی و طبیعی
۶- تدوین آیین نامه تشکیل جوامع تخصصی صادراتی کشور
۷- برنامه ریزی جهت اعمال مدیریت مشترک در سازماندی و مدیریت شهرک های اقماری گیاهان دارویی
۸- برنامه ریزی جهت ایجاد ارتباط با موسسات و سازمانهای تحقیق و توسعه گیاهان دارویی
۹- رعایت اولویت در خودکفایی صنایع داروسازی کشور از نظر تأمین مواد اولیه از منشاء گیاه و نیز صادرات گیاهان دارویی و فراورده های گیاهی با مزیت نسبی تولید
۱۰- اعمال مدیریت علمی و بکارگیری فن آوری های نوین و کارآمد منطبق بر شرایط اقلیمی کشور جت صادرات گیاهان دارویی
۱۱- برنامه ریزی گسترش ارتباطات بین المللی برای استفاده از تجارب کشورهای دیگر
۱۲- تقویت سرمایه گذاری در امر مطالعه، پژوهش، آموزش و تروج صنایع مختلف گیاهان دارویی در تولید اسانس، عصاره و … در حد استانداردهای جهانی
۱۳- شناسایی و معرفی بازارها و محصولات هدف گیاهان دارویی در سطح ملی و بین المللی
۱۴- شناسایی و صادرات خدمات فنی و مهندسی مرتبط با گیاهان دارویی و فراورده های جانبی
۱۵- تقویت شرکتهای دانش بنیان به منظور ظرفیت سازی برای توسعه گیاهان دارویی
۱۶- حمایت از شرکت های تعاونی و انجمن های علمی و شبکه های تولیدی و تحقیقاتی جت افزایش تولید گیاهان دارویی
۱۷- حمایت از ایجاد مرکز تولید گیاهان دارویی مادری (بذر، نشاء و نهال)
۱۸- حمایت از تاسیس مراکز خرید، تهیه و توزیع گیاهان دارویی و بورس گیاهان دارویی
ث- فرآورده ها و داروهای گیاهی
۱- بستر سازی قانونی برای مشمولیت فراورده های دارویی گیاهی مورد تاییئ وزارت بهداشت و درمان و آموزش و پزشکی در نظام بیمه کشور
۲- اصلاح و تکمیل دارونامه ( فارماکوپه) گیاهی و مواد طبیعی کشور جهت مصارف انسانی و دامپزشکی
۳- اصلاح نظام جامع تولید، کنترل کیفی و مصرف داروها و فرآورده های گیاهی و طبیعی کشور (انسانی و دامی)
۴- تدوین سیاستها و مقررات مربوط به صنایع تامین سموم آلی گیاهی از منشاء گیاه برای امنیت سلامت غذا
۵- حمایت از توسعه فن آوری های نوین در فرآیند تولید و فراوری گیاهان دارویی
ج- طب ایرانی
۱- تدوین طرح جامع طب ایرانی در کشور
۲- افزایش دانشکده ها، مراکز و موسسات مرتبط با طب ایرانی
۳- حمایت از خبرگان غیر آکادمیک طب ایرانی و ایجاد زمینه مناسب برای بهره مندی از اندوخته ای درمانگران غیر آکادمیک و انتقال به نسل های بعدی
۴- تدوین دارونامه تخصصی طب ایرانی
۵- تدوین برنامه تطبیق طب ایرانی با سیستم بهداشتی درمانی کشور
۶- حمایت از تاسیس مراکز فرآوری مواد دارویی به روش طب ایرانی( نباتی، حیوانی و معدنی)
۷- حمایت از تاسیس مراکز آموزشی و خدماتی غیر دارویی طب ایرانی مانند مرکز طب روحانی، ورزشهای طب ایرانی، اعمال یداوی
۸- حمایت از تاسیس مراکز نوآوری طب ایرانی، موزه های تخصصی، هتل ها و اقامتگاههای تحقیقاتی، مراکز تفریحی درمانی و دهکده های تندرستی در کشور.
۹- حمایت از ایجاد پوشش بیمه ای برای خدمات درمانی و دارویی طب ایرانی
۱۰- حمایت از بکارگیری روشهای طب ایرانی در پرورش و درمان بیماریهای دام، طیور و آبزیان در کشور
ح- تحقیقات، آموزش، ترویج و فرهنگ سازی
۱- اصلاح و تکمیل نظام جامع تحقیق، آموزش و ترویج گیاهان دارویی و طب ایرانی
۲- تقویت و گسترش پژوهش و آموزش های عالی در زمینه گیاهان دارویی و طب ایرانی
۳- تدوین نظام جامع تحقیق و پژوهش در حوزه گیاهان دارویی و فرآورده های طبیعی
۴- حمایت از برگزاری گردهم آیی ها، جشنواره ها و کارگاه های آموزشی در زمینه گیاهان دارویی و طب ایرانی
۵- حمایت از برگزاری دوره های آموزشی برای کشاورزی و تولید کنندگان گیاهان دارویی
۶- راه اندازی دور های آموزش آشنایی مقدماتی با گیاه درمانی و طب ایرانی برای دانشجویان دوره های گروه پزشکی ( پزشکی – داروسازی – دامپزشکی – پیراپزشکی)
۷- حمایت از برگزاری دوره های کار آموزی برای پزشکان، داروسازان و عطاران به منظور افزایش سطح علمی کشور در زمینه گیاهان دارویی و فرآورد های طبیعی و طب ایرانی
۸- آموزش عمومی آشنایی گیاهان دارویی و طب ایرانی از طریق رسانه ها و مدارس و مراکز فرهنگی
