سلامت جسم با شناسایی مزاج و استفاده از رژیم غذایی مناسب
تهران-ایرنا-پژوهشگر و متخصص طب سنتی می گوید:
دکتر مهدی فهیمی روز … در گفت وگو با ایرنا در این خصوص اظهارکرد:در طب سنتی از نگاه ارتباط انسان با محیط و دریافتی ها خود انواع غذاها تعریف شده است که شامل غذاهای دیداری، شنیداری، پنداری، لامسه، انس و الفت و غذای جنسی است.
وی افزود:یکی از مهمترین در بین این دریافتی ها، موادغذایی به شمار می روند که انرژی بدن انسان را از طریق دستگاه گوارش تامین می کنند.
دکترفهیمی با اشاره به چرخش مزاجی درانواع موجودات عالم افزود: خالق هستی حتی میوه های فصلی و شرایط زندگی فصلی را بر اساس حکمت خود
تعیین کرده است، بعنوان مثال یک خرس قطبی از شرایط زندگی وخوراکی مخصوص به خود و موجوداتی که درجنگل های استوایی زیست می کنند از شرایط تغذیه خاص خود برخوردارند و نمی توان آنها را وادار کرد که مثل هم تغذیه کنند.
وی افزود: تمام غذاهایی که دراختیارموجودات عالم است به دلیل سبک زندگی، زیست و اقلیم جغرافیایی متقاوت است.
این پژوهشگر طب سنتی اظهارکرد:بنابراین وابستگی غذایی در درجه نخست به فصل و بعد اقلیم و پس از آن به مهاجرت بستگی دارد که به آن انطباق مزاجی گفته می شود.
وی با بیان اینکه، امروزه متاسفانه بیشتر مردم به‌دلیل عدم شناخت مزاج خود، روزانه از غذاها و نوشیدنی‌هایی استفاده می‌کنند که از سازگاری لازم با مزاج آنها برخوردار نیست، افزود:همین مسئله باعث شده این دسته از افراد در معرض ابتلا به انواع و اقسام بیماری ها قرار گیرند.
انواع مزاج ها کدامند؟
اما این پژوهشگر و متخصص طب سنتی در ادامه به معرفی مختصر هر یک از مزاج‌های چهارگانه دم، صفرا، بلغم و سودا پرداخت.
دکترفهیمی گفت:افراد ممکن است از یکی از چهار مزاج گرم و خشک یا صفراوی، مزاج گرم و تر یا دموی، مزاج سرد و تر یا بلغمی و مزاج سرد و خشک یا سوداوی برخوردار باشند.
افراد دارای مزاج گرم و خشک؛ صفراوی
این متخصص طب سنتی در خصوص افراد دارای مزاج گرم و خشک یا صفراوی اظهارکرد:این افراد لاغراندام بوده و رنگ چهره متمایل به زردی دارند، تحمل گرما را نداشته، خواب کمی دارند، عطش زیاد و دهانی خشک دارند، زود عصبانی شده و زود آرام می‌شوند،افرادی پرجنب و جوش و پرانرژی هستند، پوست گرم و خشکی دارند، رنگ پوست و سفیدی چشم آنها کمی به زردی می‌زند و موهای پرپشت و سیاه و گاهی مجعد دارند.
دکترفهیمی افزود: صفراوی ها به علت حرارت و خشکی زیاد بیشتر مستعد تاسی سر هستند،خشکی دهان و عطش فراوان دارند، گاها با خوردن خوراکی‌های خیلی گرم دچار خارش و کهیر شوند، به خوردن ترشی تمایل دارند، به خوردن سردی‌هایی مثل خیار، کاهو و هندوانه علاقه مند هستند، معمولا میل زیادی نسبت به شیرینی ندارند و نبض پر و قوی دارند.
وی همچنین داشتن عروق برجسته در دست، پرانرژی و پرتحرک بودن، زیرک و پرحرف، چالاک و سریع، دقیق و منظم و تیزبین، عجول و بی قرار، داشتن روابط اجتماعی قوی، بلند صحبت کردن، خواب کم و سبک و داشتن میل بالای جنسی و همچنین یبوست را از دیگر ویژگی ها افراد دارای مزاج گرم و خشک یا صفراوی برشمرد.
این پژوهشگر طب سنتی در ادامه مصرف حبوبات مانند لوبیا، باقلا تازه، نخود سبزشاه دانه، نخود، و میوه جاتی همچون آلو و آلوچه، زردآلو، پرتقال، دارابی، شفتالو، شلیل، کیوی، لیمو ترش، نارنگی، نارنج، هلو، آناناس،انبه، خرما، به، نارگیل، زیتون را برای صفراوی ها مفید دانست.
وی گفت: افراد دارای مزاج گرم و خشک می توانند از گوشت ها و منابع پروتئینی شامل انواع ماهی‌ها، سفیده تخم‌مرغ، گوساله، گوشت و تخم پرندگان مثل بلدرچین، گوزن، دل، شتر، شترمرغ، قرقاول، غاز، گنجشک، کبوتر، اردک، کبک، خروس، تخم ماهی و کباب استفاده کنند.
دکترفهیمی همچنین مصرف دارچین، پیازچه، رزماری، زردچوبه، زعفران، زنجبیل، زنیان، زیره، فلفل، کاکائو، گلپر، سیاه دانه، میخک، نمک، وانیل، هل، نشاسته، قهوه و مغزهای گیاهی تخم کدو، تخم هنداونه، بادام درختی تلخ، بادام کوهی و بادام شیرین، فندق و گردو را برای صفراوی ها مفید دانست.
افراد دارای مزاج گرم و تر؛ دموی
این متخصص طب سنتی در ادامه به ویژگی های افراد دارای مزاج گرم و تر یا دموی اشاره کرد و افزود:آنها افرادی هستند درشت‌اندام، دارای پوستی سرخ و سفید و موهایی پرپشت، تحمل گرما و سرمای زیاد را ندارند اما در کل تحمل سرما برایشان راحت‌تر است،
دکترفهیمی افزود: دموی ها انسان هایی شجاع و جسور و مهربان بوده و معمولا پیشرو و رهبر گروه هستند و همچنین خوب می‌خوابند اما تحمل بیخوابی را نیز دارند.
وی افزود: افراد دارای مزاج گرم و تر پوستشان گرم و مرطوب و نرم است، خوش اخلاق، صمیمی، خوشرو و آرام هستند و درصورتی که عصبانی شوند، رفتارهای مخاطره آمیز از خود بروز می دهند و اغلب بی خیال، سرزنده و بی حساب و کتاب هستند.
این پژوهشگر طب سنتی در ادامه میل به یرینی و ترشی، ریسک پذیری، اعتمادبه نفس بالا، سریع و پرانرژی بودن، بالا بودن قدرت حرکت بدنی، پرکار و قوی هستند مانند وزنه برداران و کشتی گیران، میل و توان جنسی بالا، .داشتن هوش و حافظه بالا، نبض قوی و صدای رسا و محکم و استعداد دچار شدن به بیماری های قلبی، عروقی و فشارخون را از دیگر ویزگی های دموی ها برشمرد.
وی اضافه کرد:در بین افرادیکه ما از نظر مزاج شناسی تعریف می کنیم افرادی که مزاج دم دارند که افراد توانمندی هستند و این ها تمایل به مصرف پروتئین زیاد دارند و نیاز آنها همین هست، حجم عضلات آنها خیلی زیاد است و این ها نماد بارزی از غلبه مزاج دم می باشند.
دکتر فهیمی گفت:افراد دارای مزاج دم به طور طبیعی غذاهای شان باید دارای پروتئینی بیشتری باشد، چراکه سوخت و ساز پروتئینی بیشتری نیز دارند و به دلیل انجام کارهایشان پروتئین های بیشتری نیز از دست می دهند.
وی اضافه کرد:هنگامی که راجع به افرادی که دونده هستند در واقع لاغر و قدکشیده هستند اینها کمتر بافت پروتئینی در بافت بدن خود دارند و در مقابل دموی ها که قدرتی هستند، آنان دارای عضلات نحیف و ظریف و سرعتی هستند.
این پژوهشگر طب سنتی اظهارکرد:بیشترین ضعف دونده ها و افراد لاغر دارای عضلات ظریف و سرعتی در نوشیدن است چراکه حجم آبی که بایستی به بدن آنها برسد بسیار زیاد است و بدن این دسته از افراد خیلی پروتئین نمی تواند تحمل کند.
دکترفهیمی افزود: اینها به همان تناسبی که بدن آنها در فعالیت های سرعتی تبخیر زیادی دارد لذا مصرف آب آنها نیز باید زیاد باشد، لذا بایستی این دسته از افراد به سمت غذاهای سوپ و آش بروند یعنی غذاهایی که 70 درصد آنها آب باشد و مصرف آب گوشت، خورشت، آب دوغ خیار و آش های سبک با مقدار کم حبوبات و سبزیجات تازه بهترین مواد غذایی محسوب می شود.
وی با تاکید براینکه، دموی ها بایستی از مصرف حجم غذای زیاد با طبع گرم بخصوص در فصول گرم سال خودداری کنند، افزود: همچنین برای این افراد مصرف غذاهایی سنگین با کالری بالا مانند گوشت قرمز، گوشت شتر، بوقلمون، حجم زیاد برنج و نان و جگر خصوصا در فصل بهار و تابستان مضر است.
این پژوهشگر طب سنتی همچنین تاکید کرد:افراد دارای مزاج گرم و تر بایستی از مصرف موادغذایی پرنشاسته، کره، خامه، شیرینی‌ها، غذاهای شور و پر ادویه کمتر مصرف کنند کاهش دهند.
افراد دارای مزاج سرد و تر؛ بلغمی
این متخصص طب سنتی در ادامه به ویژگی های افراد دارای مزاج سرد و تر یا بلغمی اشاره کرد و افزود: این افراد چاق با پوست سفید و موهایی کم‌پشت هستند، کمتر تشنه می‌شوند و دهان مرطوبی دارند، افراد کم‌انرژی، صبور و آرام هستند و اینها زیاد می خوابند و کم کار می کنند.
دکتر فهیمی اظهارکرد: افرادی که غلبه مزاج بلغم دارند یا افراد سفیدپوست و تپل و چاق، اگر سوء مزاج نداشته باشند یعنی مزاج آنها بلغم طبیعی باشد می توانند در گروه پروتئین و رطوبت دارها استفاده کنند، یعنی مزاج این افراد میانه دم و میانه صفرا محسوب می شود.
وی افزود:این دسته از افراد ترجیحا مقداری باید در مصرف مایعات پرهیز کنند چراکه اگر بلغم آنها بر اثر مصرف مایعات زیاد شود، تراز آنها به هم می ریزد و همینطور اگر مواد لبنی زیاد استفاده کنند دچار مشکل می شوند و معده آنها و عضلات آنها سرد شده و دچار چاقی مفرط می شوند.
دکترفهیمی داشتن بدنی چاق و پرچربی، پوست سفیدرنگ، سرد و مرطوب، موهای کم پشت، خواب سنگین، کسلی و بیحالی، کم اشتهایی، میل به شیرینی و ادویه و گرمی جات، میل کم جنسی، داشتن نبض ضعیف، بی اراده بودن و تاثیرگرفتن از سایرافراد و احتیاط و دوراندیشی را از ویژگی های مهم افراد دارای مزاج بلغمی برشمرد.
وی همچنین با بیان اینکه، برای افراد بلغمی مزاج غذاهای با طبع گرم و خشک مناسب است، افزود: به این شرط اینکه متعادل سازی با مصلحات رعایت شود بعنوان مثال مصرف گردو همراه با پنیر باشد، آبگوشت سنتی با گوشت گوسفند، با دنبه کم و استخوان زیاد، نخود، زرد چوبه زیاد و فلفل سیاه، بدون رب و گوجه فرنگی، انواع آش ها و سوپ ها، با زرد چوبه، فلفل زیاد و ادویه گرم و خشک و غذاهای کبابی و سرخ شده خشک نیز مناسب این افراد است.
وی با بیان اینکه، ضعف گوارش غذا و سوء‌هاضمه بیشتر در افراد بلغمی مزاج بیشتر رایج است، به این افراد توصیه کرد آنها روزی دو وعده غذایی میل کنند و در صورت گرسنگی مصرف میوه یا سالاد را در میان وعده‌های روزانه خود جای دهند.
دکترفهیمی اضافه کرد: بلغمی ها بایستی به منظور پیشگیری از سوء هاضمه از نوشیدن آب و مایعات نیم ساعت قبل از غذا تا یک یا دو ساعت پس از غذا خودداری کنند.
وی همچنین تصریح کرد:بلغمی ها باید در برنامه غذایی خود از میوه‌ها و سبزی‌هایی مانند موز، سیب شیرین، خربزه، انگور و خرما، ترب، نعنا، سیر و پیاز و عسل استفاده کنند و از مصرف میوه‌ها و سبزی‌های ترش و پر آب مانند هندوانه، توت فرنگی، کیوی، مرکبات ترش، هلو، الو،
خیار، کدو، خرفه، کاهو و قارچ به ویژه در فصول سرد خودداری کنند.
دکترفهیمی گفت:افراد بلغمی مزاج از گوشت گوسفند و بز همراه با چاشنی‌های گرم مانند زیره، دارچین و پیاز پخته شده مصرف کنند و انواع خورش ها را همراه فلفل، زرد چوبه و نمک طبیعی کافی استفاده کنند.
افراد با مزاج سرد و خشک؛ سوداوی
این متخصص طب سنتی به ویژگی های مزاج سرد و خشک یا سوداوی اشاره کرد و گفت:این دسته افرادی لاغراندام دارای چانه کشیده هستند،کم خواب، معمولا با پوست تیره و خشک هستند، دقیق، منظم و محاسبه‌گر هستند و این خصوصیات کلی این افراد است.
دکترفهیمی تصریح کرد:افراد سردو خشک دارای موهای سر کم‌پشت اما موهای بدن زیاد دارند، رنگ پوست تیره دارند، دارای اشتهای کاذب هستند و بیشتر آنها با وجود اشتهای خوب دچار اضافه وزن نمی شوند و بیخوابی و داشتن فکر و خیال زیاد از دیگر خصوصیات سوداوی ها است.
وی داشتن حساسیت نسبت به کار محوله، زودرنج بودن، قضاوت زود، متفکر، درونگرایی را از دیگر ویژگی های سوداوی ها عنوان کرد و افزود:در افرادی که غلبه سودا دارند این دسته از افراد به دلیل اینکه طبیعت بدن آنها سرد و خشک است بدن آنها برای مقابله با سردی میل آنها در کل به سمت غذاهایی شرین بیشتر است و این دسته از افراد ریزه خوار هستند.
این متخصص طب سنتی می گوید: افراد دارای مزاج سرد و خشک بایستی از غذاهای دارای رطوبت و دارای پروتئین کم استفاده کنند و در صورت مصرف غذاهایی با طبع سرد دچار غم و غصه خواهند شد.
دکترندیمی استفاده از رژیم غذایی گوشت بره، شتر، کبوتر، گنجشک و سار، مرغ محلی فربه، تخم مرغ محلی، گندم، لوبیا، سیب با پوست و دانه، گلابی، طالبی، به، بادام شیرین، خربزه، انگور، آب نارگیل، آلو شیرین و استفاده از برنج همراه با شیوید، زعفران و زیره سیاه را مناسب افراد دارای مزاج سوداوی برشمرد.
وی همچنین به این افراد توصیه کرد از سبزی‌های گرم همچون ترخون، نعناع، ریحان، مرزه، جعفری، تره، ساقه کرفس، کنگر، چغندر، شلغم، ترب، هویج فرنگی استفاده و مصرف مربای بالنگ، عسل، توت، کشمش، انجیر، خرما، هل، دارچین، زنجبیل، زعفران، زیره و نان سنگک و کره محلی مناسب تر است.
دکتر فهیمی در ادامه اظهارکرد: لذا در این چهار نوع مزاج می بینیم که توصیه استفاده مواد غذایی متفاوت است و به همین دلیل نوع رفتار و به همین نحو برون ده هرکدام نیز بسیار متفاوت است.
وی افزود:بعنوان مثال آدمی که غلبه دم دارد از نظر خلقی کلان نگر و کسی که غلبه سودا دارد بسیار ریزنگر است و در کل شغل اینها نیز نباید یکی باشد، یعنی بر اساس مزاج اگر غذاها گفته می شود، نوع شغل ، نوع ازدواج و محل زندگی اینها باید بر اساس مزاج آنها باشد.
دکترفهیمی همچنین باذکر مثال دیگری اضافه کرد:چه بسا فردی که غلبه سودا دارد و در کرمان زندگی می کند، با مصرف تریاک زیاد حال خود را خوب نگه می دارد اما اگر همین فرد اگر به استان گلستان مهاجرت کند به شدت مصرف تریاک او کم می شود به دلیل اینکه آنجا رطوبت و به نسبت گرم هست و بدن این فرد خیلی نیاز به تریاک ندارد.
بنابراین ما هیچ کس نیستیم جز مزاج مان و مزاج مان هیچ چیزی نیست به جز اخلاط ما که همان سودا، صفرا، دم و بلغم می باشد. اخلاط ما نیز چیزی نیست جز غذای ما و غذای ما نیز هیچ چیزی جز عادت ما نیست و دوباره بر می گردیم به عادت ها که مزاج را می سازد و به ما شکل می دهد.
ودکترفهیمی افزود:نکته مهم این است که با وجود این همه تنوع و مولفه موثر در تشکیل مزاج ها و با وجود اینکه ما مزاج های مختلف داریم، اما خداوند هنوز مزاج منطبق به هم خلق نکرده است، شاید مقداری مشابه باشد اما منطبق با هم نیست.
چگونه مزاج خود را بشناسیم؟
اما این پژوهشگر حوزه طب سنتی در خصوص اینکه اگر فردی بخواهد از نوع مزاج خود شناختی بدست آورد چه کاری بایستی انجام دهد نیز گفت:در وهله نخست بهتر است افراد را به دو گروه تقسیم کنیم، افرادی که مزاج آنها گرم است و افرادی که مزاج آنها سرد است.
دکترفهیمی افزود:دوم اینکه بایستی مشخص شود مزاج فردی تر یا خشک است، به طوریکه اگر دست کسی را بگیریم متوجه بشویم گرم است یا سرد و تر است یا خشک.
وی درعین حال می گوید:مزاج شناسان متخصص با نگاه به چهره زبان و حتی رفتار فرد می توانند با استفاده از حدود 100 مولفه نوع مزاج فرد را شناسایی کنند که این در واقع مزاج شناسی تخصصی است.
دکترفهمی اظهارکرد:اما مردم همین را بدانند اگر گرمی زیاد دارند باید خنکی بخورند و اگر هم سردی زیاد دارند اندکی گرمی بخورند و اگر تری زیاد دارند خشکی مصرف کنند و اگر خشکی زیاد دارند تر استفاده کنند، یعنی هرکدام را می توانندن با مخالف خودش به راحتی و تا حدودی جبران کنند.
وی می گوید: اینکه با دست زدن به کف دست بتوانیم مزاج خود را شناسایی کنیم در کل بصورت دقیق فرد متوجه نخواهد شد که از چه مزاجی برخوردار است و باید نبض گرفته شود و اینکار نیز باید از سوی طبیب سنتی انجام شود.
دوستدار سلامتی شما
