با ایران زیبا چه کرده ایم؟!
با ایران زیبا چه کرده ایم؟! لاک‌پشت‌های خلیج‌فارس در محاصره پلاستیک
هفته گذشته گزارش تکان‌دهنده سازمان ملل از اقدامات تخریبی بشر در مورد محیط‌زیست
و انقراض قریب‌الوقوع یک میلیون گونه جانوری و گیاهی منتشر شد.
در بخشی از این گزارش به تولید انبوه زباله اشاره شده و اینکه از سال 1980میزان آلودگی پلاستیکی
در جهان 10 برابر شده است. چندروز قبل نیز 180کشور جهان بر سر کنترل صادرات
پسماندهای پلاستیکی به توافق رسیدند؛ پلاستیک‌هایی که سالانه 8میلیون تن از آنها وارد
دریاها و اقیانوس‌ها شده و تأثیر منفی بر اکوسیستم گذاشته است. دانشمندان می‌گویند
هم‌اکنون حدود 100میلیون تن پلاستیک در اقیانوس‌ها یافت میشود. پرندگان نیز ازجمله قربانیان
پسماندهای پلاستیکی‌اند؛ از این‌رو شعار سال 2019برای روز جهانی پرندگان مهاجر،
«برای حفاظت از پرندگان، چاره‌ای جز حل معضل آلودگی‌های پلاستیکی نیست» انتخاب شده است؛
پرندگانی که پلاستیک‌های کوچک قرار گرفته در میان طعمه‌ها را تشخیص نداده و آنها را می‌بلعند
یا به جوجه‌هایشان می‌خورانند و آسیب‌های جدی دیده یا تلف می‌شوند.
هم‌اکنون با پژوهش‌های انجام شده تخمین زده میشود که در دستگاه گوارش حدود 90درصد پرندگان دریایی،
پلاستیک وجود دارد. تاکنون عکس‌های زیادی از گرفتار شدن گونه‌های مختلف جانوری
در پسماندهای پلاستیکی منتشر شده و آب‌های ایران هم گرفتار همین معضل هستند
و بعضی گونه‌های مختلف جانوری نیز در معرض تهدید قرار گرفته‌اند. در این میان جزایر نخیلو
و ام الگرم در استان بوشهر ازجمله زیستگاه‌های اصلی لانه‌گزینی و تخم‌گذاری گونه‌هایی از پرندگان
و لاک‌پشت‌های پوزه عقابی در ایران است و با وجود مسکونی نبودن این جزایر اما زباله‌های پلاستیکی رها شده
توسط ماهیگیران و گردشگران، آنها را بیش از پیش تهدید می‌کند.
حضور بی‌موقع گردشگران در نخیلو
اوایل فروردین تا اوایل خردادماه، فصل تخم‌گذاری لاک‌پشت‌هاست.
تخم‌هایشان را در ساحل می‌گذارند تا کم‌کم جوجه‌ها متولد شوند. نخیلو،
ازجمله پارک‌های ملی دریایی در ایران است؛ یکی از مناطق تحت حفاظت سازمان محیط‌زیست.
گردشگران و صیادان و بومیان چه برای تفریح و چه برای صید به این جزیره غیرمسکونی میآیند.
اوایل بهار هم یکی از بهترین زمان‌های حضور در جنوب و نخیلوست؛ درست همان زمانی که ساحل جزیره،
میزبان لاک‌پشت‌ها و تخم‌هایشان است. اما حضور گردشگران در جزیره، لاک‌پشت‌ها را می‌ترساند.
حامد مشیری، مدیر انجمن طرح سرزمین به همشهری می‌گوید:
«ترس از روبه‌رو شدن با گردشگرانی که در جزیره‌اند، یا لاک‌پشت‌ها را مجبور می‌کند
که جایی نامناسب را برای تخم‌گذاری در ساحل انتخاب کنند که معمولا با جزر و مد دریا،
تخم‌ها آسیب می‌بینند یا اصلا وارد ساحل نمی‌شوند و تخم‌هایشان را در آب رها کرده و آنها را تلف می‌کنند.»
به جز هیاهو و حضور آدم‌ها در ساحل که لاک‌پشت‌های به دنیا نیامده را قربانی می‌کند،
زباله‌های پلاستیکی که امروز به یکی از جدی‌ترین معضلات دریاها و اقیانوس‌ها تبدیل شده،
خود لاک‌پشت‌ها را هم تهدید می‌کند؛حتی آب پلاستیک‌هایی هم که دورتر از سواحل نخیلو و ام الگرم رها شده‌اند
را با خود به اینجا می‌آورد و قربانی می‌گیرد. تورهای صیادی رها شده
در آب هم یکی دیگر از مقصران تلف شدن لاک‌پشت‌ها و پرندگانی است
که در ساحل این پارک ملی تخم‌گذاری می‌کنند. به گفته مشیری، بعضی صیادان تورهای فرسوده‌شان را
در آب رها می‌کنند و جانوران در میان آن گرفتار و تلف می‌شوند.
به جز لاک‌پشت‌ها، پرندگان مهاجر تابستان‌گذر هم، همین جزایر را برای تولد جوجه‌هایشان انتخاب می‌کنند.
پرستوهای دریایی و کاکلی کوچک و بزرگ ازجمله آنها هستند. پرستوها اوایل خرداد
و کمی دیرتر از لاک‌پشت‌ها به نخیلو میآیند، هر گونه در بخشی از ساحل لانه می‌گذارد و تخم‌گذاری می‌کند.
جوجه‌ها که به دنیا میآیند پرستوی مادر گاه به گاه آب دریا را بر سر جوجه‌ها می‌ریزد. جوجه‌ها باید خیس شوند
تا گرمای تابستان را دوام بیاورند اما اگر پرنده مادر به‌خاطر حضور آدم‌ها احساس امنیت نکند، به لانه بازنمی‌گردد
و جوجه‌ها می‌مانند و هرم آفتاب و تلف شدن! حسین دلشب،کارشناس محیط‌زیست
و مدیرکل پیشین محیط‌زیست بوشهر در گفت‌وگو با همشهری از عکاسانی می‌گوید
که دقایقی طولانی برای ثبت تصاویر از پرستوها، در گوشه‌ای می‌نشستند و از پرنده مادری
که ترس وجودش را گرفته بود تا سراغ جوجه‌هایش را بگیرد، غافل بودند و آنچه می‌ماند،
جوجه پرستوهای تلف شده بود. دلشب اما می‌گوید: «یک دهه گذشته تعداد زیادی از عکاسان
و مشتاقان محیط‌زیست به اینجا می‌آمدند اما در سال‌های اخیر تلاش شد حضور آنها کنترل شده باشد.
حتی از عکاسان و تصویربرداران خواسته شد با فاصله از ساحل عکس و فیلم تهیه کنند
تا پرندگان احساس امنیت و آرامش داشته باشند. هر قدر این امنیت بیشتر فراهم شود،
تعداد بیشتری از پرندگان تابستان‌گذر به سمت نخیلو و‌ام الگرم پرواز می‌کنند.» به گفته دلشب،
سعی شده با آموزش به جوامع محلی و بومیان گونه‌های جانوری این جزایر از آسیب‌های
این چنینی محفوظ و در امان باشند. مشیری، مدیر انجمن طرح سرزمین اما معتقد است:
اینجا به‌عنوان پارک ملی دریایی، برنامه منسجمی برای گردشگری ندارد و اگر برنامه‌ای وجود داشت،
در فصل تخم‌گذاری اجازه حضور گردشگران داده نمی‌شد.
دوستدار سلامتی شما
